Lasy Sobiborskie
LASY SOBIBORSKIE – CENTRUM BIORÓŻNORODNOŚCI
Lasy Sobiborskie są prawdziwym centrum różnorodności biologicznej na tle kraju. Na relatywnie niewielkim obszarze stwierdzane jest ogromne bogactwo siedlisk i związanych z nimi gatunków.
SIEDLISKA PRZYRODNICZE
O unikalnym charakterze Lasów Sobiborskich świadczy obecność wyjątkowych, często dystroficznych jezior, ale również bardzo dużej ilości terenów bagiennych zarówno zalesionych jak i otwartych, położonych na torfowiskach. Bardzo cennymi, niezwiązanymi bezpośrednio z terenami bagiennymi siedliskami są murawy kserotermiczne i napiaskowe. Stwierdzono tu aż 18 typów siedlisk wpisanych do Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, 6 priorytetowych siedlisk leśnych oraz 10 związanych z otwartymi fragmentami terenu. Wśród priorytetowych siedlisk dominują jednak siedliska bagienne zarówno leśne, jak również otwarte, których jest w sumie 10.
ROŚLINY
Na terenie Lasów Sobiborskich stwierdzono 149 cennych gatunków roślin naczyniowych. 76 z nich jest wpisane na Czerwoną Listę, z czego 3 (podejźrzon rutolistny, aldrowanda pęcherzykowata oraz wierzba lapońska) w kategorii krytycznie zagrożonych wymarciem (CR). 5 z nich jest wpisanych do Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej: aldrowanda pęcherzykowata, lipiennik Loesela, starodub wiosenny, obuwik 114 pospolity oraz sasanka otwarta. Niestety dwa ostatnie zostały uznane za wymarłe na terenie Lasów Sobiborskich. Wśród wszystkich cennych gatunków roślin sobiborskie populacje 11 gatunków są jednym z najważniejszych w skali kraju, a wśród nich znajdują się: turzyca Buxbauma, marzyca ruda, aldrowanda oraz wierzba lapońska, lepnica litewska czy starzec srebszysty. Populacje kolejnych 38 gatunków wyróżnia ten obszar na tle całej Lubelszczyzny. Wśród nich warto wymienić: wcześniej wspomnianego podejźrzona, skolochloę trzcinowatą, koniczynę pannońską, której jedyne stanowisko na Lubelszczyźnie stwierdzono w Lasach Sobiborskich, jaskra polnego, trzy gatunki rosiczek, gwiazdnicę grubolistną, której jedyne stanowisko na Lubelszczyźnie najprawdopodobniej zanikło, rdestnicę wydłużoną, naradkę północną i wiele innych.
ZWIERZĘTA
Stwierdzono 105 cennych gatunków zwierząt. 73 z nich wpisane jest na polskie czerwone listy zwierząt z czego 4 jest krytycznie zagrożonych wymarciem (CR), 17 zagrożonych wymarciem (EN), a 24 narażonych na wymarcie (VU). Stwierdzono aż 23 gatunki zwierząt wpisanych do Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej oraz kolejne 50 gatunków ptaków wpisanych do Załącznika I Dyrektywy Ptasiej z których aż 36 odbyło lęgi na tym obszarze po roku 2010, co jest liczbą jedną z najwyższych w Polsce na tle innych obszarów Natura 2000 oraz parków narodowych. Sobiborskie populacje 27 gatunków mają znaczenie w skali kraju. Należy do nich 6 gatunków motyli, w tym przeplatka aurinia, 2 gatunki promieniopłetwych w tym strzebla błotna oraz piskorz, 4 gatunki płazów w tym kumak nizinny, 1 gatunek gada – żółw błotny, 12 gatunków ptaków oraz 2 gatunki ssaków – bóbr europejski oraz łoś euroazjatycki. Populacje kolejnych 20 gatunków mają duże znaczenie regionalne. Należy do tej grupy kolejne 7 gatunków motyli, w tym szlaczkoń szafraniec, modraszek telejus i strzępotek hero, 11 gatunków ptaków, wśród których wymienić można jarząbka, żurawia, bąka i dzięcioła zielonosiwego oraz muchołówkę białoszyją oraz kolejne dwa gatunki ssaków. Po roku 2010 dokonano kilku bardzo ciekawych faunistycznych odkryć, do których należą gatunek pszczoły zadrzechnia czarnoroga, ale również nowy dla Polski gatunek motyla odkryty we wrześniu 2024 roku Asalebria florella, nowy dla Polski gatunek chrząszcza Trox perisii, kilka gatunków chrząszczy saproksylicznych związanych z martwym drewnem sosnowym, w tym Denticollis borealis, traszka grzebieniasta, odkrycie pierwszych po 163 latach lęgów dla kraju karliczki, czy jedynego stanowiska dzięcioła trójpalczastego na Lubelszczyźnie, ale również odkrycie lęgów zagrożonych nie tylko w kraju, ale w skali globalnej związanych z otwartymi torfowiskami dubelta oraz wodniczki, aż wreszcie odkrycie pierwszych śladów i potwierdzenie stałego występowania na tym terenie rysia euroazjatyckiego. Największym jednak odkryciem były pierwsze w kraju lęgi puszczyka mszarnego w 2010 roku. Puszczyk mszarny wraz z żółwiem błotnym są dla Lasów Soboborskich gatunkami flagowymi.
Bartłomiej Woźniak, Patrycja Woźniak „Walory przyrodnicze
Lasów Sobiborskich w kontekście zasadności powołania
na tym obszarze parku narodowego” – całe opracowanie dostępne na stronie ekolublin.pl / sobibor (link w komentarzu)
Fotografia: Paweł Kołodziejczyk